Een belangrijk kenmerk van verslaving is dat de roker geen controle meer heeft over zijn of haar gedrag. Zo ervaren ook veel rokers hun tabaksverslaving. Roken begint vaak op incidentele basis, maar na verloop van tijd ontwikkelen zich vaste patronen. Het is juist het patroon waarop de verslaving gestekt is. Veel rokers willen echter de controle terug en dus stoppen met roken. Stoppen is ontzettend lastig, maar kent alleen maar fysieke en geestelijke voordelen.
Belangrijke informatie over beginnen en stoppen met roken
De belangrijkste informatie over het stoppen hangt samen met de redenen waarom men begint en stopt met roken. Redenen om te stoppen met roken hebben vaak te maken met zorgen over de eigen gezondheid of de gezondheid van kinderen. Deze vormen een belangrijke motivatie voor stoppen onder huidige rokers en ex-rokers. Andere redenen vindt men vaak terug in adviezen van familie, vrienden of deskundigen.
Elk jaar stoppen honderden zo niet duizenden personen met roken. Althans, zij doen een poging. Van de ruim 3 miljoen rokers in Nederland is 80 procent van plan om vroeg of laat de sigaret vaarwel te zeggen. Hoewel dit steeds meer lijkt te lukken (bron 1: zie dalende CBS trend) lukt het ook heel vaak niet.
Hier schuilt één van de grootste gevaren: er is altijd een reden denkbaar om een échte stoppoging uit te stellen. Die redenen zijn al gauw gevonden, rokers zijn eenmaal verslaafd en het wissen van de sigaret is een waar schrikbeeld vol obstakels en hindernissen.
Hoe roken begint
Vaak beginnen mensen met roken op een incidentele basis. Af en toe wordt er een sigaret gerookt. Meestal in eerste instantie in bepaalde situaties, zoals tijdens het uitgaan, op school of in het samenzijn met vrienden. In dat stadium geldt je nog als gelegenheidsroker.
Na verloop van tijd wordt er echter niet alleen vaker, maar ook meer gerookt. Dit is te wijten aan de stof nicotine en haar verslavende werking, maar ook door invloeden vanuit de omgeving van een roker (bron 4: verslavende werking nicotine). Neem bijvoorbeeld vrienden of vriendinnen. Als nabije vrienden of vriendinnen roken, dan werkt dat in veel gevallen zeer aanstekelijk.
Verschillende fasen van rokers
Wat het geval ook is, vaak ontstaat er na verloop van tijd een constant patroon waarbij dagelijks een stabiel aantal sigaretten wordt geconsumeerd. Wanneer de roker zich op dit punt voorneemt om wat te minderen, ontdekt de roker plotseling dat dit niet zo eenvoudig meer is.
Het resultaat van de rookverslaving is afhankelijk van fases. Iedere roker begeeft zich in een bepaalde fase. Doorgaans worden er vier fases onderscheiden: de tevreden roker, de twijfelaar, de voorbereider en de stopper (bron: 5 en 6).
De tevreden roker
Zoals de naam al doet vermoeden, maakt een tevreden roker zich weinig zorgen over zijn of haar rookgedrag. De persoon ervaart meer voordelen dan nadelen. De tevreden roker voelt zich niet verslaafd; de persoon kiest hier zelf voor en ervaart de nicotineverslaving niet als hinderlijk.
De twijfelende roker
De twijfelende roker, aan de andere kant, zit stevig in dubio. Deze roker ervaart zowel de voordelen als de nadelen. Bij die nadelen horen een slechte conditie, kortademig, hoest en bovendien angst voor ziektes. De twijfelaar wil eigenlijk wil stoppen maar ook weer niet helemaal. Ook heeft de twijfelaar grote moeite om afstand te doen van de sigaret.
De voorbereide roker
De voorbereider heeft de knoop doorgehakt: hij of zij gaat stoppen. Er wordt bewust of onbewust goed gezocht naar het juiste moment en naar de juiste manier om te stoppen. De voorbereider oriënteert zich daarbij op eventuele hulpmiddelen en vormen van professionele support.
Bekend hulpmiddelen om te stoppen zijn:
De stoppende roker
De stopper is zich zeer bewust van zijn of haar verslaving en is overtuigd van het stoppen. Iemand die wil stoppen met roken heeft bijvoorbeeld al nicotinepleisters gekocht en een moment gekozen om te stoppen.
De stopper is op een zeer bewust niveau bezig met het afscheid van de sigaret. Bovendien weet hij of zij dat het een hele lastige stap is. Want bij een nicotineverslaving moet je bereid zijn te accepteren dat er een lastige periode aankomt.
Soms is er al van alles geprobeerd om te stoppen. Niets lijkt te lukken. Dan is het goed om (nogmaals) met de huisarts in overleg te gaan. De huisarts kan je goed adviseren wat een goede vervolgstap voor jou zou kunnen zijn. Zo kan de huisarts Champix voorschrijven eventueel in combinatie met een stoppen met roken programma/begeleiding.
Als alternatief kan ook Zyban worden voorgeschreven. Zyban geldt als een mildere variant op Champix.
Periode na het stoppen met roken: fysieke en geestelijke ontwenning
Deze lastige periode laat zich kenmerken door een continu verlangen naar de sigaret, moeizame concentratie, rusteloosheid en een somber humeur. Ook prikkelbaarheid is een frequent fenomeen. Er zijn typische ontwenningsverschijnselen die in de loop van meerdere weken afnemen. Deze verschijnselen beperken zich niet tot uitsluitend lichamelijke verschijnselen.
Er zijn ook geestelijke ontwenningsverschijnselen. Deze kunnen optreden in situaties waarbij je anderen een sigaret ziet roken, moeite hebt om een aangeboden sigaret af te wijzen, het verlangen in de sigaret niet afneemt en periodes van milde depressie. Soms denkt een stopper zelfs dat hij of zij emotioneel instabiel geworden is.
In dit artikel lees je 10 veel voorkomende gevolgen van stoppen met roken.
Maar ook deze geestelijke verschijnselen verdwijnen. Dat hangt samen met één van de meest positieve effecten van het stoppen: dat de roker een zeer voldaan gevoel ervaart. Het voelt als een overwinning wanneer de roker erin slaagt de verslaving de baas te zijn.
Een keerzijde van de euforie is het gevaar van te vroeg juichen. Voor de groep stoppers die later toch weer begonnen zijn, is enorme waakzaamheid doorslaggevend. Slechts één sigaret is het begin van een nieuwe verslaving.
Gehanteerde bronnen bij dit artikel
- https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2019/12/lichte-daling-aantal-rokers-onder-volwassenen
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Rookverslaving
- https://www.nhg.org/sites/default/files/content/nhg_org/uploads/nhg-behandelrichtlijn_stoppen_met_roken_-_bronversie_010318.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2928221/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3905501/
- http://www.healthnz.co.nz/Difranza%20Stages%20Flyer%20PDF.pdf
Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt op 10 juli 2019.
Het bericht Roken is fysieke maar vooral geestelijke verslaving verscheen eerst op Eengezonderlijf.nl.